Szczypta historii, czyli tak to się zaczęło.

Uniwersytet europejski jest wynalazkiem średniowiecza. Pewne ślady jego pochodzenia przetrwały powszechnie do dnia dzisiejszego. Są to jednak głównie zewnętrzne rekwizyty uniwersyteckiej tradycji: togi, birety, gronostaje, łacińskie teksty oficjalnych aktorów. Współczesne formy i treści pracy uniwersyteckiej odbiegają całkowicie od tych, które wykształciło średniowiecze. Dotyczy to nawet uniwersytetów szkockich, które najwierniej zachowały tradycyjne kształty ustrojowe.
Pragnę przedstawić (...) początki szacowanej i starodawnej instytucji uniwersytetu, skupić, zatem uwagę na dwu stuleciach: XII i XIII. W wielu punktach jednak wypadnie cofnąć się lub wybiec nieco naprzód.
W drugiej połowie XIV wieku uniwersytet stanowi już instytucję wyraźnie zarysowaną, z tradycjami i z dość stabilnym ustrojem. Przedtem jego kontury ustrojowe były płynne, a tradycje dopiero się tworzyły. Tym trudniejsze jest wiec zdanie historycznego opisu.
Nieraz wypadnie korzystać raczej z przykładów niż z uogólnień.
Nie ukarzę treści naukowych pracy uniwersyteckiej, nie przedstawię też dorobku, który wniosły uniwersytety dwunasto- i trzynastowieczne do dziejów kultury umysłowej, do historii nauki. Przedstawię natomiast w wielkim skrócie organizacje warsztatu pracy naukowej i dydaktycznej na uniwersytecie średniowiecznym, przypomnę instytucję i obyczaje, pokażę środowisko uniwersyteckie i jego szczególny klimat.
W Polsce współczesnej ze środowiskiem szkół wyższych jest, było i będzie związanych wiele setek tysięcy ludzi. Może zainteresuje ich ta garść informacji o życiu i pracy pionierów uniwersytetu...

Szkoła kościelna i uniwersytet. Geneza.

Wszystkie nowe treści i nowe metody naukowe rozsadzały skostniałe ramy szkolnictwa kościelnego. Nawet najsłynniejsze szkoły katedralne nie były w stanie objąć spontanicznego ruchu umysłowego, masowej migracji ludzi żądnych wiedzy, pragnących zawodowo parać się praca intelektualną. Szkoły kościelne kurczowo broniły dogmatów. Gdy pojawiła się wielka indywidualność naukowa torująca nowe drogi postępowi wiedzy, ani ona, ani jej uczniowie i zwolennicy nie znajdowali dla siebie miejsca w starym systemie. Losy Alberalda w Paryżu są dla tej sytuacji charakterystyczne. Prześladowany przez despotę paryskiej szkoły katedralnej, Wilhelma Champeaux, musiał przenieść się na prowincję. Gdy wrócił do Paryża, uczył w klasztorze św. Genowefy. Szkoła Abelarda, choć nie mająca świetnej tradycji, którą szczyciła się szkoła przy katedrze Notre -Dame, ściągała tłumy uczniów. Abelard wraz ze swymi uczniami wywarł większy wpływ na postęp filozofii zachodniej niż cały legion wykładowców paryskiej szkoły biskupiej. Tak żywiołowo powstające nowe ośrodki nauki i nauczania, jak szkoła Abelarda, były już zapowiedzią uniwersytetu. W przeciwieństwie do szkół kościelnych uniwersytet był ośrodkiem nauczania otwartego, często o szerokim międzynarodowym zasięgu. Obejmował doczesny program badań i dydaktyki a także laickiej dziedziny wiedzy ludzkiej. Na wydziale prawa kształcił urzędników, sędziów, adwokatów, na wydziale medycznym lekarzy, nawet na wydziale sztuk wyzwolonych, gdzie nadal uprawiano stare trivium i quadrivium, treść nauczania zmieniła się gruntownie. Zajmowano się tu filozofia i naukami przyrodniczymi, a także językoznawstwem, uprawiano je z powodu wprowadzenia młodego studenta w ogólna wiedzę o świecie. Uczono także teologii, która pomimo powstania uniwersytetów, nauczana nadal była w szkołach biskupich czy raczej klasztornych. Aż do wieku XIV wydział teologii znajdował się tylko na bardzo nielicznych uczelniach: w wieku XII na uniwersytecie paryskim i oksfordzkim, w XIIIw. zdobyły teologię Tuluza i Salamanka. Pozostałe uczelnie obywały się bez wydziałów teologicznych. Dopiero w XIV wieku teologia pojawiła się w znakomitych uniwersytetach Bolonii i Neapolu. Wiadomo też, że uniwersytet założony w Krakowie w 1364 roku przez Kazimierza Wielkiego, nie miał wydziału teologicznego. Prawda jest, że w Paryżu teologia była najważniejszym wydziałem uniwersytetu i ze tam można mówić o bezpośrednich związkach miedzy dawna szkołą Notre-Dame a dwunastowiecznym uniwersytetem paryskim. Ale to nie była reguła, lecz raczej wyjątek. Oksford do XII wieku był małą mieściną bez poważniejszych tradycji naukowych. Nie stanowił siedziby biskupa, a zatem nie miał szkoły katedralnej. Wielkie tradycje oświaty kościelnej stworzyły takie miasta jak Canterbury czy York. Uniwersytet oksfordzki powstał dzięki napływowi uczonych z zewnątrz, miedzy innymi z zagranicznych ośrodków naukowych , a więc z Paryża, Normandii, Hiszpanii, a nawet z dalekiej Bolonii.
Spośród czterech klasycznych wydziałów średniowiecznego uniwersytetu: teologii, prawa, medycyny, sztuk wyzwolonych, tylko trzy pierwsze decydowały o charakterze szkoły.
Teologia jedynie w Paryżu miała mocne powiązanie ze szkoła katedralną. Dwa pozostałe najstarsze wydziały teologiczne w Tuluzie i Salamance powstały w XIII wieku w wyniku jednorazowej fundacji, a nie żywiołowej rewolucji od szkoły biskupiej do uniwersytetu. O powstaniu innych starych uniwersytetów decydował zazwyczaj rozwój wydziałów prawnych albo medycznych. Tak było w Bolonii, Padwie, Pawii, Sienie, Neapolu, Orleanie, gdzie zaczęło się od studium prawa. Tak było w starożytnym Salerno i w Montpellier, gdzie uniwersytet rozwijał się wokół studium medycyny. Otóż, studia prawa i medycyny nie miały prawie żadnych powiązań z oświata kościelną. Wiadomości, jakie zdobywał adept dawnych szkół sztuk wyzwolonych (aryium liberalium ) na temat prawa (kościelnego) i medycyny były więcej niż skąpe.
W ciągu wieku XII, gdy wiedza prawnicza i medyczna poczyniły wielkie postępy, gdy istniały już wielkie ośrodki tych nauk, Kościół zabraniał duchownym, zwłaszcza zakonnikom, poświęcać się studiom prawa świeckiego i wiedzy lekarskiej. Te dwa studia wiec, a wraz z nimi większość najdawniejszych uniwersytetów, mają genezę nie kościelną, lecz właśnie laicką.

3 Człowiek średniowiecza nie szczyciłby się mianem wykształconego, gdyby nie znał łaciny. To właśnie ten język nadawał wyższym uczelniom prestiż. Na przełomie XII i XIII w. w Europie zaczęły powstawać uniwersytety. Na wszystkich uczelniach obowiązującym językiem była łacina. Dzięki temu ówcześni studenci mogli dowolnie zmieniać miejsca edukacji wędrując po całym kontynencie. W bursach, gdzie mieszkali żacy obowiązywał wręcz zakaz używania języka innego niż łacina.

Uczelnie średniowieczne posiadały autonomię, czyli tzw. eksterytorialność – władze miasta nie mogły ingerować w życie uniwersytetu. Jednak placówka podlegała lokalnemu biskupowi, który wyznaczał jej kanclerza. Obecność uczelni wyższej nadawała miastu prestiż, dlatego władze każdej miejscowości usilnie ubiegały o to, by właśnie u nich powstał uniwersytet. Nie każdemu europejskiemu miastu było dane dostąpić takiego zaszczytu...

W średniowieczu powstała większość najsławniejszych uniwersytetów europejskich.

W XII i XIII wieku powstały:

• · Uniwersytet Boloński (1088)
• · Uniwersytet Oksfordzki (1167)
• · Uniwersytet w Cambridge (1209)
• · Uniwersytet Padewski (1222)
• · Uniwersytet Paryski (1254)

W XIV wieku powstały:

• · Uniwersytet w Rzymie (1307)
• · Uniwersytet we Florencji (1321)
• · Uniwersytet w Pizie (1343)
• · Uniwersytet w Pradze (Uniwersytet Karola) (1348)
• · Uniwersytet w Krakowie (Akademia Krakowska)(1364)

Tradycje szkół laickich.

Błędny byłby pogląd, że Kościół ma absolutna wyłączność w dziedzinie oświaty i nauki średniowiecza. Nawet podczas największego chaosu, zamieszania i upadku kulturowe,

Gdy z wędrówek ludów wyłania się dopiero nowa mapa Europy, nie zniknęła zupełnie tradycja laickiej oświaty.

Na dworach królów bywali uczeni , którzy prowadzili szkoły pałacowe.

Takie pałacowe wykształcenie (eruditio palatina) dawało podstawowe wiadomości z gramatyki i tzw. ars dictaminis , czyli sztuk stylu, prowadzenia korespondencji, redagowania aktów kancelaryjnych itp.

Po ustabilizowaniu sytuacji politycznej , zwiększyła się w różnych krajach liczba laickich ośrodków nauki i oświaty. Zamożne dwory i komuny miejskie wspierały taka inicjatywę.

Włoscy uczeni(G. Cencetti i A . Sorbelli) dowiedli, że sławny uniwersytet boloński wyrastał powoli nie ze szkoły kościelnej, lecz z laickiej.

W Salerno już w IX stuleciu istniał ośrodek wiedzy medycznej, uprawianej przez świeckich. Były to studia prywatne, w których tajniki nauk lekarskich przechodziły z mistrza na ucznia. Bliskość Sycylii i Hiszpanii, dwu krajów, w których we wcześniejszym średniowieczu usadowili się Arabowie, sprzyjała z kolei przenoszeniu wpływów nauki arabskiej, wpływów orientalnych. Kulturę orientalną o podkładzie greckim i arabskim łączyli ze światem zachodnim hiszpańscy Żydzi, prześladowani przez fanatyków muzułmańskich i emigrujących do Francji oraz Włoch. Wszystkie te czynniki działały przy powstaniu uniwersytetu w Salerno, którego trzon stanowi studium medycyny.

Wedle legendy założenia szkoły lekarskiej w Salerno było dziełem wspólnej pracy czterech ludzi: chrześcijanina z Zachodu, Greka, Araba i Żyda. Legendy nie zawsze są wiarygodne,

Ale ta właśnie odzwierciedla tradycje salernitańskie uczelni.

Dość podobne wpływy działały w drugim uniwersytecie medyków- w Montpellier.

I tu zespoliły się tradycje greckie, arabskie i żydowskie. Dodać jeszcze wypada ,że w obydwu miastach- i w Salerno, i w Montpellier- rozwój szkół medycznych ułatwiało istnienie wielkich ośrodków szpitalnych. Przed wiekiem XII, zanim studia medycyny obdarzono oficjalnymi przywilejami, zanim zdobyły one charakter zorganizowanego uniwersytetu,

Sława Salerno i Montpellier była już międzynarodowa. W Salerno w XI stuleciu leczył się normandzki Książe Robert, brat króla angielskiego Wilhelma Zdobywcy.

Około 1100 roku posłano stąd do króla Anglii wierszowane reguły zdrowia, pod którymi podpisała się cała szkoła salernitańska.

Ścisłe związki między Salerno i daleką Anglią tłumaczy się po części faktem , że i tui, i tam rządzili w XI wieku Normandowie. Słynny Robert Giscard, książe normandzki, który zdobył Apulię, był protektorem uczelni salernitańskiej.

W XII stuleciu ukształtowały się cztery uniwersytety: w Bolonii, Oksfordzie, Salerno i Montpellier, które nie miały związków ze szkołami kościelnymi istniejącymi wcześniej.

Tylko w Paryżu uczelnia rozwinęła się wyrażnie na gruncie dawnej szkoły katedralnej.

Migracje uniwersyteckie i nowe uczelnie.

Student średniowieczny był stworzeniem ruchliwym i drażliwym. Obrażał się łatwo na władze miejskie czy państwowe za złe traktowanie, na mistrzów, którzy źle lub drogo uczyli, na surowość sądów. Chętnie szukał nowego, lepszego miejsca, gdzie życie byłoby łatwiejsze i tańsze, a władze przychylniejsze. Groźba opuszczenia miasta uniwersyteckiego, grożba masowej migracji w poszukiwaniu lepszej uczelni stanowiła tylko formę nacisku na władze miejskie, państwowe czy koscielne. Jesli nacisk pozostawal bez rezultatu, wcielano groźbę w życie. Masowe ruchy emigracyjne studentów dały początek wielu uniwersytetom, przyspieszyły też rozwój innych.

Najwięcej nowych uczelni we Włoszech powstało w drodze właśnie takiego "pączkowania".

W ten sposób na przełomie dwunastego i trzynastego wieku powstaly uniwersytety w Modemie oraz w Reggio Emillia. W początkach trzynastego stulecia pojawiły sie uczelnie w Vicenzy, Arezzo i w Padwie. Migracja z Padwy dała początek uniwersytetowi w Vercelli.

Na początku trzynastego wieku secesja studentów oksfordzkich doprowadziła do utworzenia drugiego angielskiego uniwersytetu w Cambridge. Spory między studentami i mieszczanami Oksfordu za słabych rządów Jana bez Ziemi podważyły znaczenie uczelni oksfordzkiej. Wielu słuchaczy wybrało Cambridge, który od początku stał się poważnym konkurentem uniwersytetu w Oksfordzie. Bardzo liczne były secesje z Paryża, wsród nich największa w roku 1229. Spowodowalo ją niesłuszne ukaranie studentów, przez władze miejskie, za zgodą krolowej Blanki, a nastepnie odmowakrólowej satysfakcjiskrzywdzonym studentom. Emigranci zasilili uniwersytety w Cambridge i Oksfordzie oraz uniwersytety fransuskie.

Zamówienia społeczne monarchów i papieży.

Rozwój uniwersytetów przebiegałby pewnie wolniej i oporniej, gdyby nie natrafił na bardzo sprzyjająca koniunkturę, także w środowisku rządzących. Przywileje cesarzy, królów, papieży, książąt, są świadectwem, że uniwersytety odpowiadały również ich potrzebom. Szybko doczekały się poparcia władz publicznych, które ułatwiały im działalność, ale też coraz bardziej kontrolowały ruch uniwersytecki.

Społeczne podstawy ruchu uniwersyteckiego.

Postawową przesłanką rozwoju uniwersytetów był rozwój ekonomiczny Europy od przełomu jedenastego/dwunastego wieku, który przyniósł szybkie postępy urbanizacji. Rosly wielkie miasta, ośrodki handlu, edukacji, a także życie umysłowe i kulturalne. Zwiekszyło się zainteresowanie nauką i sztuką. Sukcesy mieszczan w konfliktach z władcami wpłynęły na rozwój autonomii miejskiej. Decydujący wpływ na rozwój ośrodków uniwersyteckich miało nagromadzenie wiedzy, ogólny postęp kulturalny. Te nowe odkrycia stanowiły przyczynę ożywienia ruchu uyniwersyteckiego. Powstawały i znajdowały nowych słuchaczy szkoły wielkich mistrzów filozofii, prawa, medycyny.

Dwie stolice nauki: Paryż i Bolonia.
Najstarsze uniwersytety uważały się za najlepsze. Zwłaszcza Paryż i Bolonia odmawiały
Innym uczelniom najwyższych godności i powagi, monopolizując je zazdrośnie.
Doktoratom innych uniwersytetów nie przyznawały równorzędnych wartości z własnymi.
Paryż i Bolonia stworzyły dwa wzory ustrojowe, które potem naśladowały inne uczelnie.
Chwałę Paryża głosili już w XII wieku stuleci, którzy tu zdobywali wiedzę.

W tym samym okresie Bolonia stanowiła niemniej sławy ośrodek uniwersyteckiej nauki prawa. Bononia-tak powszechnie nazywano miasto , które przed powstaniem studium nie wyróżniało się niczym szczególnym. Dodać trzeba , ze Bolonia nie była tylko siedziba jednego z dwu najszacowniejszych uniwersytetów, ale także ośrodkiem rzemiosła i handlu.

Związanych ściśle z praca naukowa. Tu znajdowało się największe w Europie centrum produkcji książek, Tu pracowały setki kopistów, introligatorów, miniaturzystów, wytwórców pergaminu i księgarzy. Stad eksportowano książki , rzecz jasna rękopiśmienne, do całej Europy.

Uniwersytet w Cambridge.

University of Cambridge.

Drugi po Oxfordzie najstarszy angielski uniwersytet, założony w roku 1209 przez grupę profesorów i studentów, którzy odeszli z Uniwersytetu w Oxfordzie. 1284 założono pierwszy college, Peterhouse, zorganizowany na wzór oksfordzkiego Merton College. 1324 powstały: King's Hall i Michaelhouse, 1326 University College, 1350 Trinity Hall. 1318 oficjalnie uznany przez papieża Jana XXII za "studium generale" z 4 wydziałami: sztuk wyzwolonych, prawa, medycyny i teologii.

Do początków XVI w. pozostawał w cieniu pobliskiego Oxfordu. Po 1511 zreformowany w duchu renesansu przez Erazma z Rotterdamu, szybko nabierał znaczenia. 1546 król Henryk VIII ufundował Trinity College, który do czasów współczesnych pozostał największym i najsłynniejszym college'em uniwersyteckim. W Trinity College studiowali m.in.: F. Bacon, I. Newton, J. Dryden, G.G. Byron. 1571 zreorganizowany przez królową Elżbietę I, otrzymał nowe statuty. W XVII w. zyskał rangę głównego ośrodka naukowego w Wielkiej Brytanii.

W 1669 na Uniwersytecie w Cambridge powstała katedra matematyki i fizyki, którą jako pierwszy objął I. Newton. W XVIII-XIX w. szczególnie wysoki poziom osiągnęły badania w zakresie nauk ścisłych i przyrodniczych (fizyka, biologia molekularna, biochemia). Od XIX w. rozwijały się badania w zakresie lingwistyki, historii, filozofii, filozofii analitycznej oraz ekonomii. 1873 otwarto pierwszy college żeński (Girton).

Uniwersytet Oksfordzki.

University of Oxford.

Oxford University to najstarszy anglojęzyczny uniwersytet na świecie. Znajduje się w Oksfordzie w środkowej Anglii. Jest to jedna z najbardziej renomowanych uczelni Wielkiej Brytanii, wysoko ceniona w Europie oraz na świecie. Oxford University składa się z wydziałów, które prowadzą wykłady, ćwiczenia i przeprowadzają egzaminy oraz z 39 niezależnych od siebie kolegiów i 7 Permanent Private Halls, czyli jednostek na niepełnych prawach kolegium, które skupiają studentów i profesorów, spełniają rolę akademików i zajmują się dodatkowym kształceniem studentów w systemie tutorialnym. Ale nie zawsze tak było… Obecny system kolegialny uniwersytet przejął od średniowiecznego Uniwersytetu Paryskiego. Najstarsze kolegium w Oksfordzie to University College, funkcjonujący od 1247. Kolegia dzielą się na undergraduate colleges (większość kolegiów), na których odbywa się kształcenie na poziomie licencjatu, magisterium i przeprowadza przewody doktorskie, oraz postgraduate colleges (niektóre kolegia, np. Nuffield), na których odbywa się kształcenie tylko na poziomie magisterium i doktoratu. Wyjątkiem jest All Souls College, który jest przeznaczony tylko dla fellows, czyli profesorów uniwersytetu. Przynależność do tego kolegium jest uznawana za najbardziej prestiżowe wyróżnienie w brytyjskim świecie akademickim.
Rok szkolny w Oksfordzie podzielony jest na trzy trymestry:
Michaelmas - październik-grudzień
Hilary - styczeń-marzec
Trinity - kwiecień-czerwiec

Jednak w średniowieczu system nauczania wyglądał nieco inaczej…
Dokładna data założenia uniwersytetu nie jest znana. Istnieją dane wskazujące na to, że wykładano tu już w roku 1096. Od 1167, w którym król Henryk II zakazał Anglikom studiować na Uniwersytecie Paryskim, Uniwersytet Oksfordzki zaczął gwałtownie się rozwijać i zyskiwać na znaczeniu. W tym czasie założone pierwsze Halls of Residence (w pewnym stopniu odpowiadające konwiktom), które później stały się kolegiami. Akademicy nie żyli w przyjaźni z mieszkańcami Oksfordu, co w czasach średniowiecznych było ogólnym standardem w stosunkach uniwersytet–miasto. Mieszkańcy miasta szukając pomocy w zażegnaniu konfliktu z akademikami zwrócili się do legata papieskiego, Nicholasa de Romanis, który w roku 1214 usiłował rozwiązać problem, nadając uniwersytetowi kartę praw i ustanawiając urząd kanclerza. Choć poprawiło to sytuację uniwersytetu, niesnaski bynajmniej się nie zakończyły.
W XIII-XIV wieku środowisko naukowe Oksfordu odegrało ważną rolę w rozwoju nauk matematyczno-przyrodniczych. Działali tu m.in. Robert Grosseteste, Roger Bacon i inni przedstawiciele tzw. szkoły oksfordzkiej.
Życie studenckie nie zawsze było sielskie, nie zawsze też wypełniała je nauka...
W roku 1355, w dniu św. Scholastyki, czyli 10 lutego, w lokalnej tawernie kłótnia pomiędzy miejscowymi a dwoma studentami przerodziła się w bijatykę a potem dwudniowe zamieszki, w wyniku których zabitych zostało 63 akademików i około 30 miejscowych. Po tym wydarzeniu, król Edward III potwierdził prymat Uniwersytetu nad miastem, nadając mu dodatkowe przywileje i nakazując burmistrzowi oraz radzie miejskiej co roku w dniu św. Scholastyki przechodzić ulicami miasta z odkrytymi głowami i płacić Uniwersytetowi grzywnę: jednego pensa za każdego zabitego akademika. Trwało to aż do roku 1825. Również od XIV wieku dwóch posłów reprezentuje Uniwersytet w Izbie Gmin. Tradycje średniowieczne wbrew pozorom przetrwały próbę czasu i do dziś w uczelniach są respektowane żakowskie prawa i obowiązki.
W czasie reformacji na Oksfordzie działali Jan Hus i John Wyclif, a mimo to tymczasowo zawieszono działalność uniwersytetu. W 1571 został on szczęśliwie reaktywowany przez parlament za zgodą Elżbiety I. Po rewolucji angielskiej i wojnie domowej wraz z powstaniem Royal Society, uniwersytet w Oksfordzie zyskał dobre warunki rozwoju...
W XIX wieku w teologii anglikańskiej dużą role odegrał tzw. ruch oksfordzki dążący do odnowienia Kościoła anglikańskiego na zasadach wczesnochrześcijańskich i dający początek katolicyzującemu anglikanizmowi.
Pod względem strukturalnym Oksford pozostał uniwersytetem kolegialnym, zgodnie z koncepcją średniowiecznych założycieli. W XIX w. przeszedł reorganizację na wzór uniwersytetów niemieckich.

Nie darmo już w początkach XIII stulecia Oksford nazywano młodsza siostra Paryza.

Do rozwoju oksfordzkiej uczelni przyczynił się niemal spór króla angielskiego Henryka II z Francją. Henryka posadzono o spowodowanie śmierci swego kanclerza, Tomasza Becketa, co popsuło jego stosunki z Francją. W rezultacie bardzo liczni studenci angielscy uczacy się w Paryżu zostali wtedy odwołani do ojczyzny i powiększyli kadrę uczniów Oksfordu.

Migracje studentów z Paryża w początkach XIII stulecia przyczyniły się do wzrostu popularności uczelni oksfordzkiej wśród Anglików, Niemców, Szkotów, a nawet Węgrów i Czechów.

Uniwersytety w Paryżu, Bolonii, Oksfordzie, Salerno,Montpellier były najstarsze.

Rozwinęły się żywiołowo i dopiero potem dostawały przywileje i dyplomy konfirmacyjne papiezy, królów, cesarzy. Nazywano je uniwersytetami ex consuetudine ( powstawały w drodze zwyczaju) w odróżnieniu od uniwersytetów ex fundatione ( z fundacji) założonych jednorazowym aktem.

Uniwersytet Padewski.

Università degli Studi di Padova.

Jest to uniwersytet włoski leżący w północno- wschodniej części Włoch. Jest jedną z najstarszych uczeli na świecie. Powstała bowiem w 1222 roku. Założycielami byli liczni studenci i profesorowie z uniwersytetu bolońskiego. Uniwersytet padewski powstał z przekształcenia istniejącej od X wieku szkoły prawa i retoryki. Od zawsze była uczelnią bardzo prestiżową. W wiekach od XIII do XVIII, była jedną z głównych ośrodków nauki z pierwszymi pracowniami anatomicznymi i biologicznymi. W 1399 roku została podzielona na dwa uniwersytety. Jedna część to legioniści, czyli studenci prawa. Nazywała się ona Universitas Iuristarum i zajmowała się prawem cywilnym, kanonicznym i teologią. Wykładali tam między innymi Pietro Bembo żyjący w latach 1470 - 1547. Był to włoski kardynał, gramatyk, poeta i historyk. Sekretarz papieża Leona X. Pietro Pomponazzi, 1462- 1525, włoski filozof, doktor medycyny. Jest autorem dzieła De immortalitate animi - "O nieśmiertelności duszy" z 1516 roku. Niccolò Ugo, 1778-1827, włoski poeta, prekursor romantyzmu, poeta narodowy Włoch. Drugą częścią uczelni byli artyści - Universitas Artistarum, gdzie nauczano astronomii, dialektyki, filozofii, gramatyki, medycyny i retoryki. Wykładał tu między innymi Galileo Galilei, włoski astronom, astrolog, fizyk i filozof, twórca podstaw nowożytnej fizyki, a także takie postaci jak: Andreas Vesalius flamandzki uczony, twórca nowożytnej anatomii, Giambattista Morgagni, 1682 – 1771 – włoski anatom i patomorfologtwórca nowoczesnej teorii choroby.

W 1404 roku połączono te części i powstał uniwersytet Republiki Weneckiej. Studenci byli podzieleni na tych włoskich - cismontańscy oraz ultramontańscy, czyli ci studenci pozaalpejscy. W latach XVI i XVII wieku uniwersytet był ośrodkiem humanizmu. Od XV wieku do XVIII wieku, uniwersytet przeszedł odrodzenie, szczególnie w dziedzinach medycyny, astronomii, filozofii i prawa. Stało się tak głównie za sprawą protekcji ze strony Republiki Weneckiej, która dała uczelni swobodę i niezależność od wpływów Kościoła Rzymskokatolickiego. W tym okresie, uniwersytet przyjął motto: Universa universis patavina libertas, co znaczy: Wolność Padwy jest absolutnie dla każdego. W 1545 roku powstał tam Ogród Botaniczny. Był drugim takim obiektem na świecie, a obecnie jest najstarszym, który pozostał w nienaruszonym stanie. Uniwersytet kieruje także 9 muzeami, w tym Muzeum Historii Fizyki.

Studiowało na nim wielu wybitnych Polaków, m.in.: P. Włodkowic, M. Kopernik, J. Kochanowski, H. Ossoliński, J. Zamoyski.

Strukturę uniwersytetu tworzy trzynaście wydziałów, na których studiuje obecnie 60 tysięcy studentów. Przez osiem wieków swojego istnienia uczelnia nawiązała liczne kontakty międzynarodowe, obecnie współpracuje z wieloma ośrodkami uniwersyteckimi, aktywnie uczestnicząc w licznych projektach europejskich m.in. w ramach Programu Sokrates, Leonardo da Vinci, Tempus, Alfa, Jean Monet.

Uniwersytet Paryski.

L'universite Paris Sorbonne.

Założony w 1257roku. Powstał jako korporacja znanych paryskich szkół kościelnych. 1174-1194 otrzymał od papieża Celestyna (3) przywileje autonomiczności. Popierany przez papieży w 13 wieku stał się najważniejszą uczelnią w chrześcijańskim świecie. W 1257 Robert de Sorbon założył kolegium z wydziałem teologii. Z czasem powiększono go o inne wydziały i pod nazwą Sorbona stało się najsłysnniejszym uniwersytetem średniowiecznej Europy.

Od 14 wieku Uniwersytet Paryski stopniowo tracił znaczenie, a w epoce odrodzenia całkowicie je stracił. W 1793 został zlikwidowany, ale w 1806 Napoleon 1 reaktywował go i przekształcił w niezależną wyznaniowo i politycznie uczelnię.

W maju 1968 roku rozruchy studenckie na Uniwersytecie Paryskim stały się przczyną ogólnokrajowego kryzysu politycznego.

Uniwersytet w Rzymie.

La Sapienza - Università di Roma.

Papieski Uniwersytet Gregoriański- jest najstarszym Uniwersytetem papieskim, z siedzibą w Rzymie. Prowadzi nauki humanistyczne, a szczególnie z zakresu teologii i filozofii.

W 1551 r. Ignacy Loyola założył pierwszą szkołę jezuicką wraz z biblioteką, która na początku nazywała się Kolegium Rzymskie. Szybko nastąpił wzrost liczby studentów, tak że, trzeba było pomyśleć o zmianie siedziby uczelni. W 1584 papież Grzegorz 13 ( od niego pochodzi potoczna nazwa Uniwersytetu: Gregoriana) założył nową siedzibę przy placu piazza del Collegio Romano. W 1773 kolegium zostało przekazane w ręce księży diecezji rzymskiej. Powodem było rozwiązanie zakonu jezuitów.

Po licznych przeniesieniach papieski uniwersytet ma ostateczną siedzibę przy placu Piazza Pilota.

Obecnie Papieski Uniwersytety Gregoriański służy całemu kościołowi katolickiemu. Jest w nim ok 3 tysiące międzynarodowych studentów z 5 kontynentów, a także liczne międzynarodowe grono wykładowców.

WYDZIAŁY :

* Teologia

* Prawo Kanoniczne

* Filozofia

* Historia Kościoła i Kościelnych Dóbr Kulturowych

* Misjologia

* Nauki Społeczne

Uniwersytet w Pizie.

Università di Pisa.

Jeden z najstarszych uniwersytetów włoskich i jeden z najsłynniejszych uniwersytetów Europy. Znajduje się on w Pizie, Toskanii, w północno- zachodniej części Włoch.

Obecnie wraz z dwoma innymi uczelniami wchodzi w skład grupy pizańskich szkół wyższych - z włoskiego - Sistema Universitario Pisano.
Początki Uniwersytetu w Pizie sięgają XI wieku. Formalnie został powołany do życia jednak dopiero 3 września 1343 roku przez edykt papieża Klemensa VI. W roku 1403 został zamknięty po zajęciu Pizy przez Florencję. Działalność podjął dopiero w roku 1473, dzięki decyzji władcy Florencji Wawrzyńca Madyceusza.
Początkowo funkcjonowały 4 wydziały: teologii, prawa cywilnego, prawa kanonicznego i medycyny. Wykładali tu między innymi: Antonio Pacinotti żyjący w latach 1841 - 1912. Był włoskim fizykiem, profesorem fizyki. Znany głównie jako wynalazca prądnicy magnetoelektrycznej prądu stałego - prototyp późniejszego dynama. Wykładał również Galileusz, Galileo Galilei, 1564- 1642 – był włoskim astronomem, astrologiem, fizykiem i filozofem, a także twórcą podstaw nowożytnej fizyki. W roku 1589 został wykładowcą matematyki na uniwersytecie w Pizie. Ulisse Dini urodzony 14 listopada 1845 w Pizie - włoski matematyk znany za wkład w rozwój analizy, głównie teorii funkcji rzeczywistych, w latach 1888-1890 był rektorem tegoż uniwersytetu. Zmarł 28 października 1918 w Pizie.
Na terenie uczelni znajduje się najstarszy w Europie akademicki ogród botaniczny. Uczy się tu prawie 52 tys studentów. Co roku mury uczelni opuszcza ponad 11 tysięcy absolwentów.


CIEKAWOSTKI:
Naukowcy z Uniwersytetu w Pizie pobili rekord w przesyłaniu informacji drogą bezprzewodową. Podczas 12 godzinnej próby uzyskali zawrotną prędkość 1,2 Tb/s (około 153,6 GB/s).

Naukowcom z Uniwersytetu w Pizie udało się wyhodować z włosów skórę, którą można przeszczepiać na poważnie poparzone lub zranione miejsca. Normalnie przeszczepiony fragment skóry pobiera się wcześniej z innej części ciała, np. uda.

Kierunkiem, którego absolwenci Uniwersytetu w Pizie osiągają najwyższy światowy poziom jest w chwili obecnej przede wszystkim informatyka.

Uniwersytet w Pradze.

Universitas Carolina.

Najstarszy uniwersytet w Europie Środkowej. Założony 7 kwietnia 1348 przez cesarza Karola IV Luksemburskiego, ówczesnego Świętego Cesarza Rzeszy Rzymskiej i Króla Cyganów. Został on zorganizowany na wzór Uniwersytetu Paryskiego - Sorbony. Zgodnie ze średniowieczną koncepcją zakresu nauk akademickich, rozumianych jako całość uniwersytecka, nowo powstały uniwersytet miał cztery wydziały – Teologii, Prawa, Medycyny i Sztuk Pięknych. Był przeznaczony dla studiów ogólnych i został ufundowany przez cesarza wraz ze wszystkimi przywilejami
Wielu wykładowców i studentów pochodziło z zagranicy, zwłaszcza z Niemiec i Polski. Polskim wykładowcą był między innymi Mateusz z Krakowa, żyjący w latach ok. 1335- 1410. Słynny na zachodzie Europy scholastyk, profesor teologii, biskup Wormacji.
Studenci niemieccy tworzyli, drugą po czeskiej, główną nację uniwersytecką.
W 1409 król Wacław IV zmienił konstytucję uniwersytecką na korzyść uczonych i studentów narodowości czeskiej, co doprowadziło do migracji dużych grup innych narodowości, głównie Niemców, którzy w 1409 założyli uniwersytet w Lipsku.
W XV wieku dużą rolę w dziejach Uniwersytetu odegrali husyci. Przywódcą ich był Jan Hus, później wykładowca rektor w latach 1401 – 1412.
W roku 1654 Ferdynand III Habsburg połączył wydział sztuk wyzwolonych z kolegium jezuickim (założone w 1556), tworząc akademię jezuicką - Universitas Carolo-Ferdinandea. Jedno z kolegiów dla polskich i litewskich studentów ufundowała królowa Polski Jadwiga.
W 1882 podzielono go na 2 odrębne Uniwersytety: czeski i niemiecki. Okupacja nazistowska w 1939 r. była ogromnym ciosem dla uczelni. 17 listopada 1939 r. Uniwersytet Praski, jak wszystkie inne czeskie instytucje edukacji akademickiej, został zamknięty przez władze, a wielka liczba studentów została internowana w obozach koncentracyjnych. W 1945 roku zamknięto uniwersytet niemiecki, a czeski przywrócono. Uniwersytet zaczął się gwałtownie rozwijać we wszystkich aspektach. Jednakże wkrótce życie uniwersyteckie zostało zakłócone przez efekty komunistycznego puczu w lutym 1948 r. W odpowiedzi na udział nauczycieli i studentów w wydarzeniach Praskiej Wiosny 1968 r. nowa i bardzo bolesna fala czystek dotknęła Uniwersytet na wszystkich wydziałach w okresie tzw. normalizacji na początku lat 70. Powołanie nowych przedstawicieli wolnej akademickiej społeczności zostało zalegalizowane w styczniu 1990 roku.
W uniwersytecie znajduje się 17 wydziałów. Obecnie jest tam około 3 tysięcy nauczycieli akademickich i 30 tysięcy studentów.

Uniwersytet w Krakowie.

Uniwersytet Jagielloński (Akademia Krakowska).

Studium Generale, Akademia Krakowska, Szkoła Główna Koronna, Szkoła Główna Krakowska, Uniwersytet Krakowski, takie nazwy nosiła najstarsza polska uczelnia wyższa, jeden z najstarszych uniwersytetów na świecie, mieszcząca się w Krakowie. Jest ona najlepszym uniwersytetem Polski. Powstał 12 maja 1364 roku z inicjatywy Kazimierza III Wielkiego, pod nazwą Studium Generale, odnowiony i unowocześniony przez Jadwigę Andegaweńską i Władysława II Jagiełłę. W XIX wieku nadano mu nazwę Jagielloński. Był zatem drugim uniwersytetem, po uniwersytecie praskim, który powstał w tej części Europy. Swoją działalność rozpoczął dopiero w 1367, prowadząc wykłady na trzech wydziałach: sztuk wyzwolonych, medycyny i prawa, w tym 5 prawa rzymskiego. Po raz pierwszy w historii studenci prawa mieli odbywać praktyki w sądach. Krakowskie studium generale ukończyło tylko 6 osób na wydziale artium. Niestety rychła śmierć króla w 1370 Węgierskiego doprowadziła do zaniechania jego działalności. Z dorobku naukowego zachowały się kodeksy z 1367 in castro Cracoviensi seu in universitate studii oraz z 1369 per manus cuisdam studentis. W 1400 roku wznowił swoje nauczanie dzięki osobistym zabiegom królowej Jadwigi Andegaweńskiej. Spośród czterech wydziałów najważniejszy był wydział teologiczny. Uniwersytet Jagielloński był pierwszym uniwersytetem w Europie posiadającym samodzielne katedry matematyki i astronomii. W XV i XVI wieku studenci zaczęli coraz częściej wybierać studia za granicą, w Bolonii czy Padwie. Wieki XVII i XVIII pogłębiały tylko kryzys uczelni.
W połowie XVIII wieku pojawiają się pierwsze reformy. Wprowadzone m.in. systematyczne nauczanie języków niemieckiego i francuskiego, wykłady na temat prawa polskiego, geografii i inżynierii wojskowej. W roku 1748 powstaje katedra prawa natury. Otwarto wówczas obserwatorium astronomiczne, kliniki, pierwsze laboratoria, powstał ogród botaniczny. Językiem wykładowym został ostatecznie język polski, a wykłady prowadzone były w duchu filozofii Oświecenia.
Przyznanie autonomii Galicji austro-węgierskiej przyniosło także poprawę sytuacji uniwersytetu. W międzyczasie zmieniono nazwę na Uniwersytet Jagielloński.
Po odzyskaniu niepodległości Uniwersytet Jagielloński był najważniejszym spośród istniejących wówczas pięciu polskich uniwersytetów.
„W roku akademickim 1937/38 na wszystkich wydziałach uniwersytetu wprowadzono zasadę numerus clausus studentów pochodzenia żydowskiego, ograniczając ich liczbę do około 10% ogólnej liczby studiujących.”
Wybuch wojny był najtrudniejszym momentem historii uniwersytetu. 6 listopada 1939, pod pretekstem wykładu, okupanci zaprosili profesorów i asystentów uniwersytetu, spośród których aresztowano 144 i zesłano do obozu koncentracyjnego. Łącznie aresztowano w ramach „Sonderaktion Krakau” 183 osoby, w tym także profesorów.

Wielu z nich udało się przeżyć, łącznie jednak w latach 1939-1945 zginęło 34 profesorów uniwersytetu, w tym także zamordowanych w Katyniu przez Rosjan. W czasie trwania wojny uniwersytet był zamknięty, a jego wyposażenie niszczone. Mimo to zorganizowano nauczanie na Tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim, w którym udział brało około 900 studentów. Rektorem tajnego uniwersytetu został profesor Władysław Szafer. Zajęcia prowadziło 140 naukowców.
Od kilku lat w odległości 4 km od centrum powstaje nowy campus uniwersytecki, tzw. Trzeci Kampus, w którym ma się znaleźć najnowsza infrastruktura naukowo-technologiczna.

Absolwentami UJ są m.in.: Tadeusz Boy-Żeleński, Jan Kochanowski, Mikołaj Kopernik, Stanisław Lem, Jan Maria Rokita, Jan III Sobieski, Wisława Szymborska, Karol Wojtyła, Zbigniew Ziobro, Przemysław Babiarz

Ciekawostki:

Na początku XX wieku studiowało na Uniwersytecie Jagiellońskim około 3 tysięcy studentów, w tym także pierwsze kobiety, które mogły podjąć studia dopiero w 1894, najpierw na wydziale farmacji, a później i innych. Legendarną pierwszą studentką pozostaje jednak Nawojka, która podobno używała męskiego przebrania.

W Światowym Rankingu Uniwersytetów plasuje się pomiędzy miejscem 303 a 401

Uniwersytet Boloński.

Università di Bologna.

Uniwersytet Boloński jest historycznie słynny z nauczania prawa kanonicznego i cywilnego. To jeden z największych uniwersytetów we Włoszech. Jego historia sięga IV wieku, gdy za panowania Teodozjusza I Wielkiego w Bolonii działały szkoły prawa rzymskiego… W XIX wieku komitet historyków pod kierownictwem Giosuè Carducci badając jego genealogię ustalił ostatecznie datę utworzenia: 1088. Odnalezienie w połowie XI wieku tekstu "Kodeksu i Pandenktów" Justyniana I Wielkiego daje podstawy, by sadzić, że właśnie teraz ma swój początek bolońska szkoła prawnicza. Pierwszymi jej uczonymi, o których wspominają źródła byli Pepone i Irnerius, określany przez współczesnych mu jako "lucerna juris" (pochodnia prawa). Uniwersytet Boloński założony w 1088 roku stał się pierwszą renomowaną uczelnią Europy. Rozwijał się prężnie, w 1158 otrzymał przywileje od cesarza francuskiego, co znacząco podkreśliło jego prestiż. Z inicjatywy uczniów Irneriusa, tzw. czterech doktorów (quattuor doctores: Bulgarus, Martinus, Ugo i Jacobus), Fryderyk I Barbarossa wydaje dokument Constitutio Habita, w którym Uniwersytet został prawnie ogłoszony miejscem gdzie mogłaby się niezależnie rozwijać nauka. Na prośbę uczonych i mistrzów bolońskich zapewnił im: prawo swobodnego przybycia do miasta, bezpiecznego w nim pobytu, wolność nauczania prawa rzymskiego i kanonicznego oraz wyłączył studentów spod sądownictwa miejskiego. Żacy z danego kraju lub grupy krajów tworzyli tzw. nacje (związki studentów). W 1265 działało w Bolonii 30 nacji studenckich, do XVI w. liczba ich wzrosła do 50. Każda grupa wybierała swego konsyliarza - osobę która prowadziła sprawy organizacyjno-administracyjne danej nacji. Studenci wybierali spośród siebie rektora, który sprawował rządy nad uczelnią, organizował tok studiów, dobierał kadrę profesorską, zaś profesorowie otrzymywali wynagrodzenie ustalane przez władze miasta niezależnie od opłat studenckich, mieli luźny związek z korporacjami wychowanków. Zajmowali się nauczaniem, przeprowadzali egzaminy, nadawali stopnie naukowe (magister, doktor) oraz prawo nauczania (licentia docenti). Taki typ uniwersytetu ukształtowany w Bolonii został przeniesiony przez migrujących uczonych i mistrzów do innych miast Włoch, przede wszystkim do Padwy (1222), Sieny (1246), Perugii (1308) i Ferrary (1391), a także dał podwaliny innym słynnym uczelniom Europy. Uczelnia stopniowo coraz bardziej „rozkładała gałęzie wiedzy” - w XIV wieku tzw. uczeni sztuk wyzwolonych: medycyny, filozofii, arytmetyki, astronomii, logiki, retoryki, i gramatyki – zaczęli współpracować ze szkołą prawników, wprowadzono nauczanie greki i hebrajskiego. Rok 1364 przyniósł z sobą naukę teologii, zaś wiek XVI wprowadził nauki przyrodnicze… Epoka średniowiecza to czas ogromnego rozwoju uczelni. Kolejny tak prężny rozwojowo okres nastąpił dopiero po II Wojnie Światowej…

Obecnie na Uniwersytecie studiuje prawie 100 000 studentów na 23 wydziałach. Posiada oddziały w takich miastach jak: Reggio nell'Emilia, Imola, Rawenna, Forlì, Cesena i Rimini a także w Buenos Aires.