Szczypta historii, czyli tak to się zaczęło.

Uniwersytet europejski jest wynalazkiem średniowiecza. Pewne ślady jego pochodzenia przetrwały powszechnie do dnia dzisiejszego. Są to jednak głównie zewnętrzne rekwizyty uniwersyteckiej tradycji: togi, birety, gronostaje, łacińskie teksty oficjalnych aktorów. Współczesne formy i treści pracy uniwersyteckiej odbiegają całkowicie od tych, które wykształciło średniowiecze. Dotyczy to nawet uniwersytetów szkockich, które najwierniej zachowały tradycyjne kształty ustrojowe.
Pragnę przedstawić (...) początki szacowanej i starodawnej instytucji uniwersytetu, skupić, zatem uwagę na dwu stuleciach: XII i XIII. W wielu punktach jednak wypadnie cofnąć się lub wybiec nieco naprzód.
W drugiej połowie XIV wieku uniwersytet stanowi już instytucję wyraźnie zarysowaną, z tradycjami i z dość stabilnym ustrojem. Przedtem jego kontury ustrojowe były płynne, a tradycje dopiero się tworzyły. Tym trudniejsze jest wiec zdanie historycznego opisu.
Nieraz wypadnie korzystać raczej z przykładów niż z uogólnień.
Nie ukarzę treści naukowych pracy uniwersyteckiej, nie przedstawię też dorobku, który wniosły uniwersytety dwunasto- i trzynastowieczne do dziejów kultury umysłowej, do historii nauki. Przedstawię natomiast w wielkim skrócie organizacje warsztatu pracy naukowej i dydaktycznej na uniwersytecie średniowiecznym, przypomnę instytucję i obyczaje, pokażę środowisko uniwersyteckie i jego szczególny klimat.
W Polsce współczesnej ze środowiskiem szkół wyższych jest, było i będzie związanych wiele setek tysięcy ludzi. Może zainteresuje ich ta garść informacji o życiu i pracy pionierów uniwersytetu...